تبیین اشراقی صدرالدین شیرازی از مقوله «مرگ» در الشواهد الربوبیة

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اخلاق، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری عرفان و تصوف، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه، قم، ایران

چکیده

در این پژوهش تبیین اشراقی از مقوله مرگ را مطرح می‌کنیم و می‌کوشیم با تبیین مبانی صدرایی بر اساس علم‌النفس و با روش تحلیلی‌توصیفی به این حقیقت توجه کنیم که نفس دارای جوهر «نوری» در عالم اعلا و جوهر «ناری» در عالم ادنا است و مبدأ پیدایش قوای جسمانی و مادّه برای هر حقیقتی در عالم آخرت است. صدرالدین شیرازی با تعمیم در معنای مرگ، مفهوم جدیدی از آن مطرح می‌کند که همان فانی‌شدن هر سافل در عالی است. او سریان مرگ را در کل پیکره نظام هستی یادآور می‌شود و در نهایت نتیجه می‌گیرد که عالم تکوین در باطن دارای تنوع دم‌به‌دم از زوال و فعلیت است و حقیقت مرگ جداشدن اوصاف شیء است نه ذات شیء؛ همچنین، قاعده اساسی در ظهور مرگ، انهدام بنای ظاهری دنیوی است که ناریّت نفس با نفخ عزرائیلی خاموش می‌شود و نفس به عالم قُدس قدم می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sadr al-Din Shirazi's Illuminating Explanation of Death in al-Shawahed al-Robubiyyah

نویسندگان [English]

  • JAMAL Babalian 1
  • HADI Memar Khucheh Bagh 2
  • Seyyed Ziya al-Din Olyanasab 3
1 PhD Student in Ethics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 PhD Student in Mysticism and Sufism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 Associate Professor, Department of Quran and Hadith, Hazrat Masoumeh University, Qom, Iran
چکیده [English]

Explaining Sadra's principles based on psychology and using descriptive analytical method, we propose an illuminating explanation of death and try to deal with the fact that the soul has "light" essence in the higher world and "fiery" essence in the lower world, and that the origin of material and physical forces for everything is in the Hereafter. By generalizing the meaning of death, Sadr al-Din Shirazi introduces a new concept, which is the annihilation of the inferior being in the higher being. He expresses the flow of death in the whole body of the universe, and finally concludes that the universe inwardly has a constant variety of decay and actuality, and that the truth of death is the separation of the attributes, not the essence. In addition, he believes that the basic rule in the emergence of death is the destruction of the apparent structure of the world, according to which, the fiery existence of the soul is extinguished by Azraeli blowing and the soul enters the holy world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadr al-Din Shirazi
  • Death
  • Shawahed al-Robubiyyah
  • Soul
  • Azraeli Blowing
قرآن کریم (بی‌تا). ترجمه: ابوالفضل بهرام‌پور، بی‌جا: بی‌نا.
نهج‌البلاغه (بی‌تا). ترجمه: محمد دشتی، تهران: پیام عدالت.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1388). مجموعه رسائل؛ ترجمه هفده رساله، تصحیح و توضیحات: سید محمود طاهری، قم: آیت اشراق.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404). الشفاء، تحقیق: سعید زاید، قم: مکتبة آیة ‌الله مرعشی، ج2.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). التعلیقات، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ج4.
اسدی، محمدرضا (1386). «مرگ از منظر ملاصدرا»، در: قبسات، ش46، ص25-48.
اشعری، ابوالحسن (1400). مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، آلمان: فرانس شتاینر.
اکبری، رضا (1390). «نظر علامه طباطبایی در باب تمایز وجود و ماهیت و نقش آن در تقریر برهان»، در: آینه معرفت، ش28، ص75-96.
حسن‌زاده آملی، حسن (1379). سرح العیون فی شرح عیون المسائل النفس، قم: بوستان کتاب.
حسن‌زاده آملی، حسن (1386). اتحاد عاقل به معقول، قم: بوستان کتاب.
حسن‌زاده آملی، حسن (1392). دروس معرفت نفس، تهران: علمی و فرهنگی.
خادمی، عین‌الله؛ و دیگران (1397). «مواجهه فلسفی و عرفانی ملاصدرا با مسئله مرگ»، در: حکمت معاصر، دوره 9، ش1، ص47-62.
سبزواری، هادی (1388). شواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مقدمه و تصحیح و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، حواشی: ملاهادی سبزواری، قم: بوستان کتاب.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1378 الف). المظاهر الالهیة، مقدمه و تصحیح: سید محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1378 ب). رسالة فی الحدوث، تصحیح و تحقیق: سید حسین موسویان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1388). شواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مقدمه و تصحیح و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث، ج1 و 8 و 9.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). مهر تابان، قم: باقرالعلوم.
عبودیت، عبدالرسول (1389). خطوط کلی حکمت متعالیه، تهران: سمت و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
کلباسی اشتری، حسین؛ تقوی، زهرا (1394). «حقیقت موت، انواع و مراتب آن از دیدگاه علامه طباطبایی»، در: قبسات، ش77، ص5-28.
منتظری مقدم، محمود (1392). منطق، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح اشارات و تنبیهات، قم: البلاغة، ج2.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1405(. نقد المحصل، بیروت: دار الاضواء.