بررسی تحلیلی‌انتقادی برهان علامت صنعتی بر وجود خدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

رنه دکارت (1596-1650) فیلسوف فرانسوی و تجدیدکننده فلسفه غرب، فلسفه‌اش را بر اساس شک دستوری و گذشتن از همه باورهای پیشین، حتی وجود عینی خودش، بنیان نهاد، و سپس با تکیه بر شهودی انکارناپذیر، معروف به کژیتو، و متجلی در قضیه «می‌اندیشم پس هستم»، به نخستین باور قطعی‌اش، یعنی وجود خودش، به عنوان «من متفکر» رسید. سپس از طریق نفس اندیشه‌گر درباره وجود خدا استدلال کرد و آنگاه وجود واقعی خدا را، به ضمیمه اطمینان به قدرت و اراده الاهی و یقین به فریبکارنبودن خدا، ضامن درستی دیگر باورهای متعارف و باورهای علمی و فلسفی شناخت. دکارت سه دلیل برای وجود خدا اقامه کرده، که نخستین دلیل، «علامت صنعتی» است. در این مقاله برهان «علامت صنعتی» را با استفاده از ترجمه‌های موثق برخی از آثار دکارت تقریر می‌کنم. سپس انتقاداتی را که در زمان دکارت بر این برهان مطرح شد و پاسخ‌های دکارت را به‌اختصار بیان می‌کنم و در هر نمونه و در انتهای مقاله اصل برهان و اعتراضات و پاسخ‌ها را ارزیابی خواهم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Trademark Argument for the Existence of God

نویسنده [English]

  • Seyyed Sadr al-Din Taheri
Professor, Department of Philosophy, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran,
چکیده [English]

René Descartes (1596-1650), the French philosopher and reviver of Western philosophy, based his philosophy on grammatical skepticism and the abandonment of all previous beliefs, even his own objective existence. He then came to his first definitive belief i.e. his own existence as "I think," by relying on the undeniable intuition known as Kezito, manifested in the proposition "I think, therefore I am". Afterward, he argued for the existence of God through the thinking soul, and considered the real existence of God, in addition to the assurance of divine power and will and the certainty that God is not deceitful, as the guarantor of the correctness of other conventional beliefs and scientific and philosophical doctrines. Descartes gave three reasons for the existence of God, the first of which is the "Trademark Argument". This article discusses this argument using authentic translations of some of Descartes' works. It will then briefly explain the criticisms leveled at this argument during Descartes' time as well as his answers, and finally evaluate the body of the argument and its criticisms and responses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trademark Argument
  • God
  • Causality
  • Absolute Perfection
  • Sequence of Efficient Causes
قرآن کریم (1373). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، قم: دار القرآن الکریم، چاپ دوم.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1363). الاهیات شفا، تصحیح: الأب قنواتی و سعید زاید، با نظارت: ابراهیم مدکور، قاهره: افست ناصر خسرو، تهران.
حسن‌زاده، صالح (1387). سیر و تطور مفهوم خدا از دکارت تا نیچه، تهران: علم.
دکارت، رنه (1361). تأملات در فلسفه اولی، ترجمه: احمد احمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دکارت، رنه (1384). اعتراضات و پاسخ‌ها، ترجمه و توضیح: علی افضلی، تهران: علمی و فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد (1380). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج2.
طاهری، سید صدرالدین (1385). علیت از دیدگاه اشاعره و هیوم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
طاهری، سید صدرالدین (1399). بررسی تطبیقی سه مسئله خدا، نفس، معاد با تکیه بر آرای متکلمان و فلاسفه، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). بدایة الحکمة، قم: طباطبایی.
کاپلستن، فردریک چارلز (1380). تاریخ فلسفه؛ از دکارت تا لایب‌نیتس، ترجمه: غلام‌رضا اعوانی، تهران: سروش و علمی و فرهنگی، ج4.
کانت، ایمانوئل (1394). نقد عقل محض، ترجمه: بهروز نظری، تهران: ققنوس.
مطهری، مرتضی (1375). فطرت، تهران: صدرا.
وال، ژان آندره (1375). بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه: یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.